ارتودنسی چیست؟
ارتودنسی یکی از شاخه های دندانپزشکی است که وظیفه ی اصلی آن اصلاح نحوه قرارگیری دندانها و جفت شدن نامناسب آنها و ناهنجاریهای فک است که در هر فرد ممکن است یک یا قسمتی از هردو مشکل وجود داشته باشد. ارتودنسی از دو کلمه ارتو به معنی راست و درست و ادوس به معنی دندان تشکیل شده و از اولین گرایشهای دندانپزشکی به حساب می آید.
دندانهایی که درست سر جای خود نیستند و کنار هم جفت نشده اند مشکلات بهداشتی زیادی ایجاد خواهند کرد. تمیز کردن اینگونه دندانها مشکلتر خواهد بود و این امر منجر به بروز بیماریهای پریودنتال و پوسیدگی دندان می شود. همچنین دندانهای نامرتب فرآیند جویدن غذا را سختتر میکنند و فشار بیشتری به دندانها در این وضعیت ایجاد می شود. نامرتب بودن دندانها و فشار زیاد در طول زمان مشکلاتی نظیر بیماریهای لثه، پوسیدگی دندان، سردرد، گردن درد و درد در قسمت شانه ها و مشکلات گوارشی در اثر خوب نجویدن غذا می شود.همچنین دندانهای کج و نامرتب به زیبایی صورت شخص لطمه ی شدید وارد می کند و منجر به کاهش اعتمادبه نفس و ایجاد مشکلاتی در برقراری روابط اجتماعی و شخصی می گردد.
از آنجا که عوامل بسیاری از جمله ژنتیک، در خارج شدن دندان ها از حالت نرمال و نامرتبی آن ها موثرند،ارتودنسی یکی از مواردی است که همواره قابل پیشگیری نمی باشد.به همین منظور قدم موثر بعدی، درمان زودرس برای ارتودنسی می باشد طوری که درمان و تشخیص سلامت و یا موقعیت قرارگیری دندان ها،راحت ترصورت گیرد..
فاصله یا فضای زیادتر از اندازه بین دندان ها، داشتن دندان اضافه؛ تراکم زیاد دندان ها، جلوزدگی دندان ها، فقدان دندان، بیرون زدگی دندان ها، اختلالات فک و صورت و… جزو مسائلی هستند که در معاینه زودهنگام قابل تشخیص و در صورت انجام ارتودنسی، به احتمال زیاد قابل کنترل یا درمان هستند.
کاندیدهای درمان ارتودنسی چه کسانی هستند؟
اینکه آیا شما کاندید درمان ارتودنسی هستید یا نه را باید فقط و فقط دندانپزشک با معاینه و استفاده از روشهایی نظیر ساخت مدل گچی دندانهای شما یا تصویربرداری مخصوص از دهان شما، تصمیم بگیرد. اما در کل همانطور که قبلا نیز ذکر شد دو گروه از بیماران کاندید این نوع از درمان خواهند بود. گروهی که برای تصحیح مکان قرارگیری و نحوه ی جفت شدن دندانها مراجعه میکنند و گروهی که نیاز به برطرف کردن مشکل ناهنجاریهای فک را دارند. اما اگر بیشتر کنجکاو هستید که آیا به ارتودنسی نیاز دارید یا خیر، درصورت داشتن یکی از موارد زیر، ممکن است شما هم جزو کاندیداهای ارتودنسی باشید.
– دندانهای فک بالا همپوشانی زیادی(به صورت عمودی) با دندانهای فک پایین دارند.
– دندانهای پایین خیلی جلوتر از دندانهای فک بالا قرارگرفته اند. اصطلاحا این مورد به ظاهر بولداگ معروف است.
– در هنگامی که غذا میجوید، دندانهای ردیف بالا در راستای عرضی درست روی دندانهای ردیف پایین قرار نمیگیرند.
– اگر بین دو فک فضای باز وجود داشته باشد. (چه در جلو، چه در عقب و چه در میانه ها)
– اگر خط میانی دندانهای پایین و بالا در یک راستا قرار نمیگیرند.
– اگر در صورت از دست دادن یک یا چند دندان یا رشد ناصحیح و ناقص یک یا چند دندان، بین دندانها فاصله افتاده باشد.
– اگر تعداد بیشتری از تعداد نرمال دندان، در یک فک وجود داشته باشد. و این موضوع باعث روی هم قرارگرفتن دندانها بشود.
درمان با ارتودنسی
درمان ارتودنسی به دو روش ثابت و متحرک انجام می شود. در ارتودنسی ثابت امکان خروج اجزای ارتودنسی از دهان وجود ندارد اما در ارتودنسی متحرک بیمار میتواند با تجویز دندانپزشک در زمان های خاصی مثل زمان صرف غذا از دهان خارج کند. در درمان ارتودنسی، ارتودنتیست می تواند از براکت های سرامیکی همرنگ دندان استفاده کند. یا درمان را بصورت نامرئی از پشت دندان ها انجام دهد. همچنین روش دیگری به نام ارتودنسی شفاف یا invisalign وجود دارد که در زمره ی درمان های نامرئی ارتودنسی قرار میگیرد.
اگر احساس میکنید به ارتودنسی نیاز دارید خیلی سریع به دندانپزشک مراجعه کنید. در صورتی که ناهنجاری فک زیاد باشد، مراجعه دیر هنگام ممکن است به جراحی فک منجر شود.
مدت زمان درمان:
نکات مختلفی در این موضوع که مدت زمان درمان ارتودنسی چقدر طول میکشد، دخیلند. اما معمولا این درمان بین شش ماه تا دو سال و نیم زمان میبرد.
سن بیمار، نوع ارتودنسی، میزان مشکل ناهنجاری فک یا نامرتبی دندانها، میزان تعهد و پایبندی که بیمار در فرآیند درمان رعایت میکند و عوامل بیولوژیکی در مدت زمان درمان ارتودنسی نقش دارند.
دندانپزشک پس از معاینه حدود مدت زمان و نحوهی ارتودنسی را برای بیمار شرح می دهد.
اگر ارتودنسی داریم چه نکاتی را رعایت کنیم؟
در دوران درمان از خوردن خوراکی های سفت و تنقلات خودداری کنید. موادی مانند ذرت و موادغذایی رنگدار را فراموش کنید و با مصرف غذاهای حاوی کلسیم و مواد معدنی به روند درمان خود کمک کنید.
برای تمیز کردن اجزای ارتودنسی از مسواک و براش های مخصوص ارتودنسی استفاده کنید. همچنین از دهانشویه حاوی کلرهگزیدین استفاده نکنید،چراکه باعث میشود دندانتان زرد گردد. در بازار دهانشویه های مخصوص ارتودنسی نیز موجود هست که می توانید با مشورت دندانپزشکتان از آنها استفاده کنید.
اگر به هر دلیلی براکت روی دندانتان شل شد یا افتاد با مطب دندانپزشک یا کلینیک دندانپزشکی خود تماس بگیرید، موضوع را توضیح دهید و یک نوبت اورژانسی برای معاینه دریافت کنید.
روزهای اول که براکت ها نصب می شوند، ممکن است مقداری نوک زبانی صحبت کنید، مخصوصا اگر از ارتودنسی پشت دندانی استفاده میکنید. اما نگران نباشید،، این موضوع با عادت کردن به ارتودنسی حل خواهد شد.بسته به نظر دندانپزشکتان، پس از هر جلسه مراجعه، نوبت بعدی ملاقات را دریافت کنید. اگر پرونده ی شما در کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی آبان است، نگران از یاد بردن نوبت خود نباشید.