همانطور که می‌دانیم، درمان‌های دندانپزشکی معمولا با مقداری درد همراهند که بسته به نوع درمان، مقدار درد متفاوت است. این مساله به همراه سایر اختلالات روحی روانی، عوامل محیطی و تجربیات درمانی، در بعضی افراد فراتر رفته به نوعی فوبیای دندانپزشکی نیز تبدیل می‌شود. دندانپزشکان معمولا با بیمارانی مواجه‌اند که بعد از کلنجار زیاد با خود و غلبه بر ترس و تردید خود، به آنها مراجعه کرده‌اند. حتی این بیماران در طول روند درمان، با وجود بی حسی و بی‌دردی کامل، بازهم در هراس و وحشت قرار دارند. یکی از روش‌هایی که می‌تواند به روند یک درمان بدون درد به همراه آرامش روحی و روانی بیمار کمک کند هیپنوتیزم درمانی در دندانپزشکی است.
مساله استفاده از هیپنوتیزم درمانی در دندانپزشکی از گذشته‌های دور مورد توجه بوده است اما در گذشته به دلیل وقت‌گیر بودن و پر زحمت بودن تکنیک‌های هیپنوتیزم، این روش‌ها خیلی قابل استفاده نبودند. اما در دهه‌های اخیر با پیشرفت این علم، میتوان بیماران را در زمان خیلی کوتاه و به طور بسیار موثر، وارد خلسه‌های هیپنوتیزمی سبک، متوسط یا عمیق نمود.
حتی در خلسه‌های سبک، دندانپزشکان می‌توانند آرامش را به بیماران تلقین کرده و اضطراب و ترس را از آنها دور کنند. خلسه‌های عمیق‌تر نیز می‌توانند بدون هیچگونه احساس درد و ناراحتی در بیمار، به یک درمان بدون نیاز به بی حسی، بیهوشی و بدون عوارض جانبی منجر شوند. در صورتی که بیمار دوره‌ی کوتاه مدت آموزشی را طی کرده باشد، کل روند فرو رفتن به خلسه و تلقین بیحسی در منطقه‌ی مورد نظر، کمتر از نیم دقیقه طول خواهد کشید. تصور کنید در همان 1 دقیقه‌ی اولی که بیمار با استرس وارد اتاق درمان می‌شود، به آرامش و بی حسی خواهد رسید و امکان شروع درمان فراهم خواهد شد. البته فراموش نکنیم که گروهی از بیماران نیز نمی‌توانند به این مرحله از هیپنوتیزم برسند و هیپنوتیزم درمانی کاربردی برای این گروه نخواهد داشت.
نتایجی که استفاده از هیپنوتیزم برای روند درمان دندانپزشکی در بردارد را میتوان در موارد زیر خلاصه کرد:
1- ایجاد حس آرامش و ریلکسی و کاهش نگرانی و ترس در بیماران
2- ایجاد اطمینان از همکاری بیمار (برخی بیماران در شرایط عادی همکاری نمی‌کنند.)
3- آماده‌کردن بیماران برای پذیرفتن بیحسی یا بیهوشی
4-ایجاد بی حسی و بی دردی
5- ایجاد فراموشی در بیماران و درنتیجه باقی نماندن خاطره‌ی بد از روند درمان
6- پیشگیری از غش کردن یا سنکوپ
7- کنترل کردن ترشح بزاق در دهان
8- کنترل کردن میزان خونریزی
9- به وجود آوردن انجماد عضلانی در فک و گردن
10- طولانی‌تر کردن زمان بیحسی ایجاد شده
11- قالبگیری راحت از دهان، بدون اینکه بیمار دچار تهوع یا استفراغ شود.
12- پذیرش و نگهداری راحت تر دستگاه‌های ارتودنسی و یا پروتزهای دندانی
در ادامه به توضیح موارد فوق می‌پردازیم:
1- ایجاد حس آرامش و ریلکسی و کاهش نگرانی و ترس در بیماران
حتما می‌دانید که ترس آستانه‌ی درد را پایین می‌آورد و ممکن است باعث شود تا بیمار حتی یک معاینه‌ی ساده‌ی دندانپزشکی را دردناک قلمداد کند. استفاده از هیپنوتیزم در کاهش ترس و در نتیجه افزایش آستانه‌ی درد کمک شایانی به سهولت روند درمان می‌کند.
بطور کلی اگر زمان دندانپزشک اجازه دهد، می‌تواند در حالت عادی و بیداری نیز با استفاده از بیان موثر، حس آرامش و اطمینان به دندانپزشک را به‌وجود آورد. در خلسه‌های بسیار سبک نیز میتوان با تلقین به بیمار این اطمینان را داد که روند درمان یا جراحی دهان و دندان هیچ درد و ترسی برایش ایجاد نخواهد کرد.
در کل هیپنوتیزم می‌تواند برای بیشتر از 90 درصد مراجعین، از بین بردن استرس و اضطراب و ترس و ایجاد آرامبخشی و ریلکسی را به ارمغان آورد.
2- ایجاد اطمینان از همکاری بیمار (برخی بیماران در شرایط عادی همکاری نمی‌کنند.)
با خلسه‌های سبک و متوسط هیپنوتیزم، به راحتی میتوان حس اطمینان را در بیمار تلقین کرد و همکاری او را جلب کرد.
3- آماده‌کردن بیماران برای پذیرفتن بیحسی یا بیهوشی
برخی از بیماران در همان قدم اول و دریافت آمپول یا داروی بیحسی دچار اصظراب شدید می‌شوند. با خلسه‌ی هیپنوتیزمی و ایجاد آرامش در بیمار، میتوان به پذیرش تزریق آمپول بی حسی توسط وی کمک کرد. همچنین با این روش، بیمار به دوز کمتری از داروی بیحسی نیاز خواهد داشت.
4-ایجاد بی حسی و بی دردی
این تصور که میتوان کلیه درمان ها و جراحی های دندانپزشکی را با استفاده از هیپنوتیزم و بدون نیاز به تزریق بیحسی و یا داروهای بیهوشی انجام داد بسیار اشتباه است. در یک جامعه‌ی آماری برای رسیدن به حالتی که بیمار درد را احساس نمی‌کند، اگر بیمار از آموزش های قبلی استفاده کرده باشد حدود 30 درصد موارد و در صورتی که بیمار از پیش آموزش ندیده باشد حدود 10 درصد موارد را میتوان با هیپنوتیزم و بدون استفاده از بیحسی انجام داد.
5- ایجاد فراموشی در بیماران و درنتیجه باقی نماندن خاطره‌ی بد از روند درمان
این تلقین که بعد از درمان، کل خاطرات مرتبط با آن درمان یا جراحی، از خاطره و لوح ضمیر بیمار پاک شود را میتوان در بیمارانی که به حالت سومنامبولیسم می‌رسند، انجام داد. برای بیمارانی که جراحی‌های طولانی و ناراحت کننده داشته‌اند، ایجاد پدیده‌ی فراموشی به وسیله‌ی هیپنوتیزم بسیار مفید است.
6- پیشگیری از غش کردن
اگر شما از آن دسته بیمارانی هستید که بعد از یک تزریق ساده در حالت بیهوشی فرو می‌روید و رنگتان سفید می‌شودو عرق می‌کنید (حالات غش)، هیپنوتیزم و تلقین اینکه “دیگر این موارد برای شما پیش نخواهد آمد و غشی که به اثر ترس ایجاد می‌شود چون دیگر نمی‌ترسید وجود نخواهد داشت”، می‌تواند کمک بسیاری به کنترل غش در شما بکند.
7- کنترل کردن ترشح بزاق در دهان
در بیمارانی که ترشح بزاق غلیظ یا زیاد دارند، می توان با تلقین این ترشح را برای مدت زمان مشخصی متوقف کرد. به ویژه اگر ترمیم و درمان در دندان‌های فک پایین باشد این تلقین موثرتر خواهد بود.
8- کنترل کردن میزان خونریزی
همانند تلقینی که در مورد قبل و در رابطه با توقف ترشح بزاق گفته شد، میتوان با قراردادن بیمار در شرایط هیپنوتیزمی، شدت خونریزی را کاهش و یعد از مدتی متوقف نمود.
9- به وجود آوردن انجماد عضلانی در فک و گردن
دستیابی به این امر با هیپنوتیزم بسیار راحت است. به طور مثال اگر به بیماری که در خلسه‌ی هیپنوتیزمی است تلقین شود که با شمارش از یک تا پنج عضلات فک و گردنش ثابت خواهند شد و تا پایان روند درمان دهانش کاملا باز خواهد ماند، بیمار تا پایان درمان در همین شرایط مطلوب باقی خواهد ماند.
10- طولانی‌تر کردن زمان بیحسی ایجاد شده
یکی از بهترین امکاناتی که هیپنوتیزم برای ما به ارمغان می‌اورد اینست که میتوان به بیمار تلقین کرد که تا 12 ساعت یا 24 ساعت پس از انجام درمان هیچ درد و ناراحتی نخواهد داشت. در اینصورت درد و ناراحتی‌های که به طور معمول بعد از درمان‌های دندانپزشکی وجود دارند، دیگر وجود نخواهند داشت. البته به دلیل احتمال عفونت و اینکه درد یک علامت اخطار دهنده در بدن انسان است، به هبچ وجه نباید مدت زمان این بی دردی را افزایش داد.
11- قالبگیری راحت از دهان، بدون اینکه بیمار دچار تهوع یا استفراغ شود
اگر به بیمار تلقین شود که سقف دهان و گلوی او کاملا بی‌حس شده اند و هیچ دلیلی برای استفراغ وجود ندارد، فرآیند قالبگیری به شدت هم برای دندانپزشک و هم برای بیمار آسان خواهد شد.
12- پذیرش و نگهداری راحت تر دستگاه‌های ارتودنسی و یا پروتزهای دندانی
در حالتی که بیمار در خلسه‌ی هیپنوتیزمی است، با ذکر و شرح فواید و دلایل منطقی و دقیق، میتوان به بیمار کمک کرد تا راحتتر دندان‌های مصنوعی یا دستگاه‌های ارتودنسی را در دهان خود بپذیرد و از آنها استفاده کند. حتی میتوان برخی از عادات نظیر مکیدن انگشت یا قراردادن ناخودآگاه زبان میان دندان‌های قدامی را با تلقین هیپنوتیزمی از بین برد.
در انتها به دندانپزشکان توصیه می‌شود بدون کسب مهارت و دانش لازم از کاربرد هیپنوتیزم خودداری کنند و همچنین در درمان‌هایی که نیاز به هیپنوتیزم ندارند از کاربرد نمایش و غیرضروری آن بپرهیزند. همچنین دندانپزشکان نباید به هیچ وجه با هیپنوتیزم در اقدامات روان‌درمانی و از بین بردن عادات و رفتارهای غیر طبیعی که خارج از حوزه‌ی دندانپزشکی است (حتی بنا به درخواست بیمار) دخالت کنند.
بیماران نیز می‌بایست چنین درخواستی را از دندانپزشکان نداشته باشند همچنین به دلیل امکان کلاهبرداری و ظاهرسازی جعلی، در صورتی از هیپنوتیزم استفاده کنند که از تبحر و دانش دندانپزشک در این زمینه مطمئن باشند یا متخصص هیپنوتیزم علاوه بر دندانپزشک بالای سر بیمار حاضر باشد.
