بوی بد دهان یکی از مشکلاتی است که معمولا روزه داران با آن دست و پنجه نرم میکنند. این بوی نامطبوع نه تنها در ماه رمضان، بلکه برای بعضی از افراد در تمامی ماه‌های سال مشکلات زیادی را ایجاد می‌کند. حس ناخوشایندی که خود فرد به هنگام احساس بوی بد دهانش دارد به کنار، این بو در مکالمه‌ها و ایجاد ارتباط تاثیر بسزایی می‌گذارد و علاوه بر کاهش‌اعتماد به نفس، به ایجاد ذهنیت نامطلوب از فرد در ذهن مخاطب منجر می‌شود.
اما منشا این بوی بد از کجاست؟
بوی بد دهان علل گوناگونی دارد. بیماری های گوارشی نظیر زخم معده و هلیکوباکترپیلوری، از علت های اصلی بوی بد دهان هستند و برای کنترل بویی که از عوارض این بیماری‌هاست، نظر متخصصین گوارش و تجویز داروها توسط آنها توصیه می‌شود.
اما معمولا بویی که در ماه رمضان از دهان متصاعد می‌شود به خاطر نخوردن غذا و واکنش طبیعی بدن برای استفاده از ذخایر چربی به منظور تولید انرژی است. کبد شروع به چربی سوزی می‌کند، نوعی ماده به نام کتون تولید می‌شود و این کتون منشا این بوی بد دهان است. در اوایل ماه مبارک رمضان این بو بیشتر است چراکه کبد آمادگی لازم برای سوزاندن چربی زیاد را ندارد ولی به مرور که این آمادگی بیشتر می‌شود، کتون تولید شده کمتر و در نتیجه بوی بد دهان نیز کمتر خواهد بود. نکته مهم این است که این بو طبیعی است و نیازی به درمان ندارد و تنها با انجام چند کار می‌توان میزان آن را کاهش داد:
· استفاده از نخ دندان و مسواک، برای خارج کردن تکه‌های باقی مانده غذاها از دهان
· از مصرف غذاهایی که موجب ساییده شدن پرزهای چشایی دهان و در نتیجه خشکی دهان می‌شوند خودداری کنید. غذاهای داغ، ترش، تند و با اسیدیته‌ی بالا، این ویژگی را دارند. پس تا حدامکان چای داغ یا آب لیمو ترش مصرف نکنید.
· در مصرف غذاها زیاده روی نکنید و از ماه رمضان به عنوان فرصتی برای تنظیم عادات غذاییتان استفاده کنید.
· تا جایی که امکان دارد غذاهایی مثل سوپ ها و حریره‌ها مصرف کنید تا با برانگیختگی پرزهای دهان، سبب ترشح بزاق شوند و دهانتان دیرتر خشک شود.
· مسواک نزدن باعث تراکم جرم های دهانی و مسدود شدن منافذ ترشح بزاق می‌شود. پس حتما حتما حتما مسواک بزنید.
اگر در غیر از اوقات ماه رمضان با بوی بد دهان مواجه هستید حتما ادامه‌ی این مقاله را مطالعه کنید.
بوی بد دهان یا تنفس بدبو از مشکلاتی‌است که حضور در فعالیت‌های اجتماعی و ایجاد ارتباطات موفق را سخت می‌کند و باعث احساس خجالت، عدم اعتماد به نفس و حتی در بعضی موارد بروز اضطراب در مواجهه با دیگران می‌شود. این که در پیشخوان تمامی فروشگاه‌ها این حجم از انواع آدامس‌ها و خوشبوکننده های دهان را میبینیم گواهی‌است بر اهمیت این مساله و گواهی‌ست بر دست و پنجه نرم کردن بسیاری از افراد جامعه با مشکل بوی بد دهان. منتهی این محصولات در نقش مسکن‌هایی با تاثیر بسیار کوتاه و موقتی عمل میکنند و تنها صورت مساله را برای ساعاتی پاک میکنند. نه درمان هستند و نه نقشی در از بین بردن عامل و منشا ایجاد بوی بد دهان دارند.
نکته‌ی مهم:
بویی که از دهان متصاعد می‌شود، علت‌های گوناگونی دارد و بوهای مختلفی با توجه به علل مختلف ممکن است از دهان به مشام برسد. نکته‌ی مهم اینجاست که در برخی از موارد ممکن است بو خیلی کم و خفیف بوده و اصلا وجود نداشته باشد ولی شخص این حس را داشته باشد که دهانش بوی بد می‌دهد و برعکس در بسیاری از موارد هم خود شخص اصلا متوجه بوی بدی که از دهانش خارج می‌شود نیست. بنابراین برای تشخیص بوی بد دهان بهترین راه این است که از یک فرد نزدیک به خود کمک بخواهید.
غذا: وجود تکه ها و ذره‌های غذا در دهان و تجزیه‌ی طبیعی آنها ، منجر به افزایش باکتری های دهان و در نتیجه بوی بد می‌شود. همانطور که میدانید استفاده از برخی مواد غذایی مثل پیاز، سیر، ترشی ها و… خودبخود باعث بوی بد دهان می‌شوند و حتی این مواد بعد از هضم وارد جریان خون شده و با رسیدن به ریه‌ها، تنفس شما را هم بدبو میکنند.
دخانیات: سیگار کشیدن بوی نامطبوعی را در دهان ایجاد می‌کند و تنفس افراد سیگاری بوی بدی می‌دهد. بیماری لثه هم از عوارض کشیدن سیگار است که این بیماری باعث ایجاد بوی بد در دهان هم می‌شود.
بهداشت نامناسب دهان و دندان: اگر از مسواک و نخ دندان استفاده نمی‌کنید، تکه‌های غذایی که در دهانتان مانده، بوی بد ایجاد میکنند. همچنین پلاک‌هایی (ماده‌ی بی‌رنگ و چسبناکی) که روی دندان‌ها شکل می‌گیرند با مسواک نزدن منظم، موجب تحریک لثه شده و در مرور زمان مابین دندان و لثه جمع و انباشته می شوند.همچنین عدم استفاده از مسواک و نخ داندان باعث خواهد شد تا زبان شما به کانون تجمع باکتریهایی تبدیل شود که بوی بدی از خود متصاعد میکنند.
برای تماشای نحوهی صحیح تمیزکردن زبان به ویدیوی زیر این مقاله مراجعه کنید.
اگر از دندان‌های مصنوعی استفاده می‌کنید به خاطر داشته باشید که مرتب آنها را تمیز کنید و مطمین شوید درست در جای خود قرار می‌گیرند.
خشکی دهان: بزاق دهان علاوه بر وظایف دیگرش، ذراتی که باعث بوی بد هستند را از بین برده کمک می‌کند تا محیط دهان تمیزتر شود. بیماری خشکی دهان یا زروستومیا، موجب کاهش ترشح بزاق دهان می‌شود درنتیجه به ایجاد بوی بد دهان منجر می‌شود. در نظر داشته باشید که خشکی دهان در طول شب و زمانی که شما خواب هستید طبیعی است و معمولا تنفس صبحگاهی بوی بدی متصاعد می‌کند و این نوع از بو با شستن دهان ازبین می‌رود. اگر با دهان باز می‌خوابید، این موضوع بیشتر شما را اذیت می‌کند. اگر دهان شما همیشه خشک است، مطمئن شوید که با مشکلات غدد بزاقی روبه‌رو نیستید.
داروها: بعضی داروها باعث خشکی دهان می‌شوند و بنابراین به صورت غیرمستقیم به ایجاد بوی بد دهان کمک میکنند. بعضی دیگر از داروها هم در بدن موجب فعل و انفعالات شیمیایی می‌شوند که در بوی تنفس فرد تاثیر خواهند گذاشت.
عفونت‌های دهانی: یکی دیگر از دلایل بوی بد دهان ممکن است در اثر عفونت‌ها و پوسیدگی‌های دندان‌ها و لثه‌ها باشد. همچنین عفونت زخم‌های بعد از جراحی یا کشیدن دندان نیز ممکن است به ایجاد بوی بد دهان منجر شود.
عوامل مربوط به دهان، حلق و بینی: ممکن است در منافذ لوزه‌های شما توده‌هایی به شکل سنگ‌های بسیار کوچک ایجاد شده و به عنوان مرکزی برای تجمع باکتری‌ها عمل کند. عفونت و التهاب گلو یا بینی و همچنین سینوس‌ها که موجب ترشحات در پشت حلق هم می‌شود از دیگر موارد ایجاد کننده‌ی بوی بد دهان است.
دیگر عوامل: بعید نیست بیماری‌هایی نظیر سرطان و اختلالات متابولیک بوی تنفس شخص را به دلیل مصرف داروهای شیمیایی تحت تاثیر دهد. رفلکس اسید معده (ریفلاکس) هم ممکن است به بوی بد دهان منجر شود.
راه‌های کاهش و جلوگیری:
بعد از تمام وعدههای غذایی مسواک بزنید:
حتما بعد از همه‌ی وعدههای غذایی در طول شبانه‌روز با خمیردندان حاوی فلوراید و ترجیحا با خمیردندان‌هایی که خواص ضدباکتریایی دارند، دندان‌هایتان را مسواک بزنید. (حداقل دو یا سه بار در روز).
نخ دندان، حداقل یکبار در شبانه‌روز:
با استفاده از نخ دندان باقیمانده‌ی غذاها و پلاکهای لابه‌لای دندان‌هایتان را خارج کنید تا بوی بد دهان شما کاهش یابد.
مسواک زدن و تمیز کردن زبان:
یکی از کانون‌های دلخواه باکتری‌ها برا تجمع، زبان شماست. اگر شما سیگاری هستید یا به بیماری خشکی دهان مبتلا هستید، این کانون‌های تجمع باکتری‌ها روی زبانتان زیادتر خواهد بود و نیاز دارید تا حتما از لایه بردار زبان (اسکراپر) استفاده کنید. درغیر این صورت از مسواک و ترجیحا مسواک‌هایی که قسمت مخصوصی برای تمیز کردن زبان دارند استفاده کنید. برای مشاهده‌ی نحوهی صحیح تمیز کردن زبان به ویدیوی زیر این مقاله مراجعه کنید. و برای مشاهده تصویر لایه بردار به تصاویر زیر این مقاله مراجعه کنید.
تمیز کردن اجسام خارجی و دندان‌های مصنوعی:
حتما قبل از استفاده از دندان‌های مصنوعی، پلاکهای اصلاح فک و دندان و یا گاردهای مخصوص، آنها را تمیز کنید و بعد از صرف غذا هم حتما آنها را بشویید.
نگذارید دهانتان خشک شود: سیگار کشیدن،نوشیدن قهوه، نوشیدنی‌های غیرالکلی و الکلی باعث خشک شدن دهان شما می‌شوند. پس آب زیاد بنوشید. برای تحریک ترشح بزاق، آدامس بدون قند بجوید یا از آبنبات‌های رژیمی استفاده کنید. اگر از خشکی شدید دهانتان رنج می‌برید حتما به پزشک یا دندانپزشک مراجعه کنید، شاید با تشخیص پزشک مجبور شوید از دارو یا بزاق مصنوعی استفاده کنید.
رژیم غذایی: همانطوری که قبلا هم گفتیم یکی از دلایل اصلی موثر در بوی بد دهانتان، مواد غذایی است که شما مصرف می‌کنید. بنابراین مراقب خوردن سیر، پیاز، ترشی و… باشید.
تعویض مسواک مرتب: شما باید در سال حداقل 4 بار مسواکتان را تعویض کنید. حتی اگر هنوز تغییر حالت نداده و ساییده نشده باشد.
مراجعه به دندانپزشک: به‌طور مرتب برای انجام معاینه‌های دهان و دندان به مطب‌های دندانپزشکی یا درمانگاه‌های دندانپزشکی مراجعه کنید. بهتر است این مراجعه دوبار در سال صورت بگیرد تا همواره وضعیت سلامتی دهان و دندان یا دندان‌های مصنوعی، بررسی شود.
